ਜੇ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪੁੱਛਾਂ ਕਿ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਚੀਜ਼ ਕੀ ਹੈ ਸ਼ਾਇਦ ਤੁਹਾਡਾ ਜਵਾਬ ਆਕਸੀਜਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਹੋਵੇਗਾ I ਸਾਨੂੰ ਦਰਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹਵਾ ਤੋਂ ਆਕਸੀਜਨ ਅਤੇ ਜੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਸਰਲ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਬਿਆਨ ਕਿਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾ ਉਹ ਮਾਹੌਲ ਜਾਂ ਹਾਲਾਤ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ, ਜਾਨਵਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ I ਪਰ ਕੀ ਅਸੀਂ ਕਦੇ ਇਸ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕੀਤਾ? ਸ਼ਾਇਦ ਇਕ ਜਾਂ ਦੋ ਵਾਰ. ਪਰ ਕੀ ਇਹ ਕਾਫ਼ੀ ਹੈ? ਬਿਲਕੁੱਲ ਨਹੀਂ I ਸਾਨੂੰ ਇਸਦੇ ਲਈ ਸ਼ੁਕਰਗੁਜ਼ਾਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ I ਜੇ ਅਸੀਂ 2020 ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਪੀਤਮਪੁਰਾ, ਦਿੱਲੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਏਕਿਯੂ ਪੱਧਰ ਦਰਜ ਕੀਤਾ 411: ਜੋ ਕਿ ਬਿਲਕੁਲ ਵੀ ਚੰਗੀ ਸੰਖਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ. 400 ਤੋਂ ਉਪਰ ਇੱਕ ਏਕਿਯੂਆਈ ਪੱਧਰ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਹਵਾ ਦੀ ਕੁਆਲਿਟੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਬਿਮਾਰਾ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਵਿਅਕਤ ਲਈ ਜਾਨਲੇਵਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ I ਗੰਗਾ, ਸਾਬਰਮਤੀ ਅਤੇ ਯਮੁਨਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਨਦੀਆ ਹਨ ਅਤ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ 60 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਹਨ I
ਹਵਾ ਦਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਿਵੇਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਧੂੰਏਂ ਵਿਚ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਦੇ ਆਕਸਾਈਡ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜੋ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਹਵਾ ਨਾਲ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਧੁੰਦ ਤੋੰ ਧੂੰਆਂ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ I ਧੂੰਆਂ ਕਾਰਨ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਦਮਾ, ਖੰਘ, ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਘਰਰਘਰ I ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਉਦਯੋਗ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨ I ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਰਿਫਾਈਨਰੀ ਇਕ ਸਰੋਤ ਹਨ ਗੈਸ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਕ ਜਿਵੇਂ ਸਲਫਰ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਅਤੇ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ I ਸਲਫਰ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਬਿਜਲੀ ਪਲਾਂਟਾਂ ਵਿਚ ਕੋਇਲੇ ਵਰਗੇ ਬਾਲਣ ਦੇ ਬਲਨ ਦੁਆਰਾ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ I ਇਹ ਸਾਹ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਸਮੇਤ ਫੇਫੜੇ ਦੇ ਸਥਾਈ ਨੁਕਸਾਨ I ਦੂਜੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਕ ਕਲੋਰੀਫਲੂਓਰੋਕਾਰਬਨ (ਸੀ.ਐਫ.ਸੀ.) ਹਨ ਜੋ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਫਰਿੱਜ, ਏਅਰ ਕੰਡੀਸ਼ਨਰ, ਅਤੇ ਏਰੋਸੋਲ ਸਪਰੇਅ ਵਿਚ I ਸੀਐਫਸੀਜ਼ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ I ਮਨੁੱਖੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਕਰਕੇ. ਨਾਲ ਹੀ, ਜੰਗਲਾਂ ਅਧੀਨ ਰਕਬਾ ਘਟ ਰਿਹਾ ਹੈ I ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀ ਓਜ਼ੋਨ ਪਰਤ I ਸੀਓ 2 ਨਿਰੰਤਰ ਮੁਕਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪੌਦੇ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਸੀਓ 2 ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ I ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਚਲਦੀ ਹੈ ਹਵਾ ਵਿਚ ਸੀਓ 2 ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਵਾਧਾ I ਮਨੁੱਖੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿਚ ਸੀਓ 2 ਦੇ ਇਕੱਠੇ ਕਰਨ ਵਿਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਓਦੀਆਂ ਹਨ I ਸੀਓ 2 ਜਾਲ ਗਰਮੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲਣ ਦਿੰਦਾ I ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਸਤ ਧਰਤੀ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਇਸ ਨੂੰ ਗਲੋਬਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਪਸ਼ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਅਤੇ ਕਾਰਾਂ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡਦੀਆਂ ਹਨ I ਉਹ ਆਵਾਜ਼ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਿਚ ਵੀ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ I
ਪਾਣੀ ਦਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਿਵੇਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਲੱਖਾਂ ਲੋਕ ਆਪਣੀਆਂ ਰੋਜ਼ਮਰ੍ਹਾ ਦੀਆਂ ਜਰੂਰਤਾਂ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ੀ ਰੋਟੀ ਲਈ ਨਦੀਆਂ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਹਨ I ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਪੱਧਰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਹੇ ਹਨ I ਸਾਰੇ ਕਸਬੇ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੁਆਰਾਜਿਸ ਨੂੰ ਨਦੀ ਵਗਦੀ ਹੈ, ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਕੂੜਾ ਸੁੱਟ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਬਿਨਾਂ ਇਲਾਜ ਕੀਤੇਸੀਵਰੇਜ, ਮੁਰਦਾ ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਚੀਜ਼ਾਂ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ਤੇਨਦੀ ਵਿੱਚ ਜਾਦੀਆ ਹਨ I ਕੁਝ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ, ਨਦੀ ਠੱਪ ਹੈ ਅਤੇ ਜਲ-ਜੀਵਨ ਵੀ ਅਲੋਪ ਹੈ I
ਸਰਕਾਰੀ ਹਕੂਮਤ ਨੇ ਹਵਾ ਦੇ ਪੋਲਯੂਸ਼ਨ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀ ਕੀਤਾ ਹੈ ?
ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਚੁੱਕੇ ਗਏ ਕੁਝ ਕਦਮ ਹਨ-
1) ਪੀਯੂਸੀ (ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕੰਟਰੋਲ ਅਧੀਨ) ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣੀਕਰਨ ਪੈਟਰੋਲ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਵਾਹਨ ਜੋ ਕਾਰਬਨ ਮੋਨੋਆਕਸਾਈਡ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹਾਈਡਰੋਕਾਰਬਨ: ਮੋਟਰ ਵਹੀਕਲ ਐਕਟ, 1988 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪੈਟਰੋਲ- ਚਾਲਿਤ ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਪੀਯੂਸੀ (ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਅਧੀਨ) ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕੰਟਰੋਲ) ਕਾਰਬਨ ਮੋਨੋਆਕਸਾਈਡ ਦੇ ਘੱਟ ਨਿਕਾਸ ਲਈ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਅਤੇ ਹਾਈਡਰੋਕਾਰਬਨ I
2) Odd-Even ਨਿਯਮ: ਇਹ ਨਿਯਮ ਆਪ ਪਾਰਟੀ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੰਤਰਣ ਲਈ ਆਯਾਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ I ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਵਾਹਨ ਅਜੀਬ ਪਿਛਲੇ ਰਜਿਸਟਰੀ ਨੰਬਰ ਵਿਚ ਅੰਕਾਂ ਦੀ ਅਜੀਬ ਮਿਤੀਆਂ ਤੇ ਆਗਿਆ ਦਿੱਤੀ ਜਾਏਗੀ ਜਿਹੜੇ ਅੰਤਮ ਅੰਕ ਵਾਲੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਮਿਤੀਆਂ ਤੇ ਵੀ ਆਗਿਆ ਦਿੱਤੀ ਜਾਏਗੀ I ਨਿਯਮ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਸਵੇਰੇ 8 ਵਜੇ ਤੋਂ ਰਾਤ 8 ਵਜੇ ਤਕ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਲਾਗੂ ਸੀ I
3) ਰੈਡ ਲਾਈਟ ਆਨ, ਗਾਡੀ ਆਫ ਮੁਹਿੰਮ: ਇਹ ਇਕ ਹੋਰ ਮੁਹਿੰਮ ਹੈ ਕੇਜਰੀਵਾਲ ਪਾਰਟੀ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੰਤਰਣ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਕਦਮ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ I ਇਸ ਦੇ ਤਹਿਤ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਤੋਂ ਸਰਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ , ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੇ ਵਾਲੰਟੀਅਰ ਅਤੇ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਅਪੀਲ ਕਰੇਗੀ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਦਿਆਂ ਡਰਾਈਵਰ ਆਪਣੇ ਵਾਹਨ ਨੂੰ ਚਲਾਣ ਲਈ ਹਰਾ ਹੋਣ ਤੇ ਸਵਿਚ ਆਣ ਕਰਨ I
4) ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ: ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਨਾਲ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਲਈ, ਏ ਰਸਾਇਣਕ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਪੀਡ ਕੰਪੋਸਟ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਘੁਲਦੀ ਹੈ 15 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਪਰਾਲੀ I
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਸ ਵਾਰ ਕਈ ਰਾਜਾਂ ਨੇ ਪਟਾਕੇ ਸਾੜਨ ਲਈ ਜੁਰਮਾਨਾ ਲਾਇਆ ਹੈ I
ਸਰਕਾਰੀ ਹਕੂਮਤ ਨੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਪੋਲਯੂਸ਼ਨ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀ ਕੀਤਾ ਹੈ ?
1. ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਅਤੇ ਆਰਡੀਨੈਂਸਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿਯਮਤ ਕਰਨਾ I
2. ਵਾਧੂ ਸੀਵਰੇਜ ਲਾਈਨਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਉਸਾਰੀ ਸੀਵਰੇਜ ਟਰੀਟਮੈਂਟ ਸਿਸਟਮ I
3. ਜਲਮਾਰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ I
4. ਨਵੇਂ ਉੱਚ-ਤਕਨੀਕੀ ਉਦਯੋਗਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਉਦਯੋਗ I
5. ਗੰਗਾ ਐਕਸ਼ਨ ਪਲਾਨ 1985 ਵਿਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਟੀਚਾ ਸੀ ਨਦੀ ਵਿਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਪੱਧਰ I
6. ਇਕ ਹੋਰ ਪਹਿਲ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਮਿਸ਼ਨ ਫਾਰ ਕਲੀਨ ਗੰਗਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ (ਐਨਐਮਸੀਜੀ) ਨੂੰ 2016 ਵਿੱਚ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ I
ਕੀ ਇਹ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਕੰਮ ਹਵਾ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਪੋਲਯੂਸ਼ਨ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ?
ਆਪਣੀ ਪੜਤਾਲ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ I ਕਈਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਕਦਮ ਚੁੱਕ ਰਹੀ ਹੈ ਪਰ ਕਈ ਵਾਰ ਉਹ ਉਚਿਤ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਨਹੀਂ ਹਨ I ਜਦਕਿ ਕੁਝ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਜੋੈ ਕਦਮ ਚੁੱਕ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਹਵਾ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਕਾਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਹਾਲਾਤ ਵੱਸੋ ਬਾਹਰ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਇਹ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਤਾਂ ਮੁੱਦੇ ਖੜ੍ਹੇ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੇ I ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਲੋਕ ਝੂਠੇ ਵਾਅਦੇ ਕਰਕੇ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਹਨ I ਪਰ ਜਿਵੇਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ - ਵੱਡੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਵੱਡੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ I ਅਤੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਾਅਦੇ ਪੂਰੇ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਨਹੀਂ ਤੋੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ I ਜੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਨੇਤਾ ਚੁਣੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ I ਕਿਉਂਕਿ ਜੇ ਅਸੀਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਸਾਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਬਚਾਉ I